مجلس یازدهم اعتبار خود را بازخرید کند / ما با سرمایه اجتماعی نظام چه می‌کنیم؟ / روزنامه رسالت: طرح صیانت از فضای مجازی؛ قانون‌گذاریی که نسبت به مردم بی‌اعتنا است و نسبت به منتقدان بدبین و نسبت به موضوع قانون، غیر متخصص/ ایران، چین نیست

 جواد شاملو/ روزنامه رسالت

طرح صیانت مثل آب خوردن تصویب شد. در ابتدا، این متن هیچ کاری به محتوای طرح صیانت ندارد. گیریم که این طرح صد در صد دقیق و درست و متین و بی‌نقص. اما ما با سرمایه اجتماعی نظام چه می‌کنیم؟

این نوع قانون‌گذاری، عیناً همان مدل قانون‌گذاری دولت روحانی در گران کردن بنزین در آبان‌ماه نود و هشت است. مگر شوخی‌مان گرفته با مردم؟ داریم عادت می‌دهیم مردم را به شوکه شدن؛ به گوشی را باز کردن و خبر بد دیدن. دستکم در مواردی اینچنین حساس از این وعده‌ها ندهیم؛ حتی اگر نود درصد اطمینان داریم. اعتبار سخن مقام مسئول را نباید اینچنین به بازی گرفت. 
از اساس مجلس یازدهم باید اعتبار خود را بازخرید کند. ما هنوز به این مجلس دلگرم و خوش‌بینیم. مجلسی که  نیروهای جوان و متخصص در آن کم نیستند. مجلسی که رهبر انقلاب در آغاز کارش از آن حمایتی بی‌سابقه کردند و آن را انقلابی‌ترین مجلس در بین ادوار مختلف خواندند. مجلسی که قانون راهبردی لغو تحریم‌ها را تصویب کرد و جلوی مذاکره به سبک دولت روحانی که هنرش در زیر پا گذاشتن خط قرمزها بود را گرفت و مذاکره‌کنندگان دولت جدید را در موضع قدرت قرار داد. مجلسی که حقوق سربازی را علیرغم تمام مخالفت‌ها به حداقل سه میلیون تومان افزایش داد.

البته مجلس کوتاهی‌هایی داشت که اگر آن‌ها نبود، شاید کار به تصویب ۱۰ دقیقه‌ای طرح صیانت نمی‌رسید. اگر مجلس محکم با عنابستانی، ضارب سرباز وظیفه که قبح عملش بسیار شدیدتر از رفتار درازهی، نماینده مجلس پیشین بود برخورد می‌کرد، حالا این طرح در سلسله‌ای از بی‌قانونی‌ها و برچسب‌های گوناگون به این و آن زدن کودتاگونه به تصویب نمی‌رسید.

اگر مجلس در طرح شفافیت آراء که درست یا غلط وعده آن را داده بود، کمی جدی‌تر عمل می‌کرد؛ عده‌ای اینچنین مردم را هیچ نمی‌پنداشتند و مستبدانه خواسته خود را اعمال نمی‌کردند. گفته می‌شود آقای جلال رشیدی کوجی اقدام به جمع‌آوری امضا از نمایندگان برای لغو بررسی طرح صیانت کرده است. اقدام خوبی است و باید توسط نمایندگان ملت حمایت شود تا اگر هم ره به جایی نبرد، دستکم ننگ تصویب این قانون بر دامن آن‌ها نماند.

باید دانست مخالفت با طرح صیانت، تنها نه مخالف با یک طرح که مخالفت با یک نوع قانون‌گذاری است. با قانون‌گذاری‌ای که نسبت به مردم بی‌اعتنا است و نسبت به منتقدان بدبین و نسبت به موضوع قانون، غیر متخصص. مخالفت با تمسخر صفت انقلابی برای مجلس یازدهم است و از اساس مخالفت با سیاه شدن این صفت.

مخالفت با طرح صیانت مخالفت با مواجهه بد با فضای مجازی است و بدنام شدن همیشگی حکمرانی فضای مجازی است که ضرورتی مسلم برای زیستی امن در فضای مجازی است.
حکمرانی فضای مجازی در دولت پیش برای ما دغدغه‌مندان فرهنگ و جامعه ایران یک رؤیا بود اما با قانون‌گذاری غلط و غیر کارشناسانه و غیر مردمی برخی در این مجلس، تبدیل به یک کابوس شد. در دولت پیش و تفکر واداده اش، کار ما این بود که کشورهای دیگری که در حوزه حکمرانی فضای مجازی کار کرده‌اند را بر شماریم و به سیاست‌مداران حوزه ارتباطات گوشزد کنیم نباید این‌همه در این فضا منفعل بود. الان که می‌بینیم برخی هیچ توجهی به تفاوت کشورها با یکدیگر نداشته و نسخه آن‌ها را بدون در نظر گرفتن تفاوت‌ها و بی هیچ‌گونه ظرافت برای ما تجویز می‌کنند، باید مدام یادآوری کنیم که هر کشور اقتضائات خودش را دارد. چین ویژگی های منحصر به فردی دارد که می تواند به گونه‌ای خاص عمل کند. چین جامعه‌ای جمع‌گرا و قانون‌پذیر دارد که امر قانون‌گذاری را برایش تسهیل می‌کند. چین زیرساخت‌هایی قدرتمند دارد که می‌تواند خدمات اینترنتی خوبی به مردم خود ارائه دهد و حتی پلتفرم تیک تیک خود را درآمریکا صاحب چهل میلیون کاربر کند. چین حوزه نفوذی گسترده در شرق آسیا دارد که می‌تواند پلتفرم‌های خود را به آن‌ها صادر کند. چین یک میلیارد و پانصد میلیون نفر جمعیت دارد و خودش یک دنیاست! چین به لحاظ تاریخی و تمدنی از اساس خودبنیاد و کم‌ارتباط است نه چون ایران که در وسط شاهراه جهان است. چین زبانی منحصر به فرد دارد، نه چون ایران که زبانی ارتباط‌گر دارد و تعداد زیادی از مردمش زبان انگلیسی می‌دانند و بسیاری‌شان سودای مهاجرت دائم یا موقت دارند. ما نمی‌توانیم خودمان را با چین مقایسه کنیم. ما نمی‌توانیم خودمان را با روسیه مقایسه کنیم که هرگز انزوای ظالمانه‌ای که ما تجربه‌اش کردیم را نکشیده و تحت شدیدترین تحریم‌های تاریخ نبوده و خودش صاحب یک پلتفرم قدرتمند پیام‌رسان همچون تلگرام است. ما باید سبک و مدل خودمان را در مواجهه با فضای مجازی پیدا کنیم. تجربیات دیگر کشورها را ببینیم و سپس آن‌ها را اینجایی کنیم. برای این کار پیچیده، باید از ظرفیت این تعداد جوان نخبه و کارشناس استفاده می‌شد نه اینکه در بعضی مواقع آن‌ها را با برچسب منافق طرد کنیم! باید از ظرفیت مرکز پژوهش‌ها استفاده می‌شد نه اینکه تعامل با این مرکز را با سیاسی‌کاری درآمیزیم. باید با دولت تعامل می‌شد و کار با وجود لایحه‌ای از سمت دولت و با هماهنگی با وزارت ارتباطات پیش می‌رفت. باید با مردم تعامل می‌کردیم و با درک خواسته آن‌ها، از بار روانی این تصمیم می‌کاستیم نه اینکه مدام ادبیات طرح را عوض کنیم و نسخه جدید ارائه دهیم، تا جایی که شخص وزیر ارتباطات صراحتا بگوید: «نمی‌دانم الآن کدام نسخه از طرح دارد در مجلس بررسی می‌شود!» بعد هم خود را به نشنیدن بزنیم و به جای پاسخگویی بکوشیم هرچه سریع‌تر طرح را تصویب کنیم تا قال قضیه به ظن باطل خودمان کنده شود.

اکنون که هیچ‌کدام از این کارها را نکرده‌ایم؛ چگونه توقع داریم مردم از فیلترینگ گسترده نترسند؟ چگونه توقع داریم مردم به یاد آبان‌ماه نود و هشت نیفتند؟ طرح صیانت محاسنی هم داشت، اما با این اجرای غلط چگونه می‌توان از آن‌ها سخن گفت؟

 استبداد در اسلام حرام است و حتی اگر کاری درست بود که در این مورد هرگز نیست اما اغلب مردم با آن مخالفت صریح و شدید داشتند که در این مورد قطعا دارند حاکمیت اجازه ندارد به آن اقدام دست زند و باید به خواسته ولو اشتباه مردم تن دهد.